BASELGIA EVANGELICA REFURMEDA SILVAPLAUNA
«L'g principi da la sabgentscha ais la tema da Dieu. Dijsch sabbi Sallamung»
(Scrittüra e text originel anno 1608)
«Al principi da la sabgentscha es la temma da Dieu, disch il sabi Salomon.»
Quist dit chattains nus sülla prüma pagina da la traducziun dal "Cudesch Cotschen" da Silvaplauna. El datescha dals 29 november 1608 ed es gnieu tradüt dal latin in rumauntsch dad Israel Jenatsch, il bap dal renomno Jürg Jenatsch. Israel Jenatsch es sto ravarenda a Silvaplauna dal 1586-1588 es ieu alura a San Murezzan fin dal 1596, da lo ieu a Lohn fin dal 1599 ed es alura turno e sto a Silvaplauna fin a sia mort als 19 schner 1623. Sieu figl Jürg Jenatsch ho passanto cò sieu ans d'infanzia, pü tard ho el domino illa politica ed istorgia grischuna.
Tar la restoraziun da la baselgia refurmeda Santa Maria da Silvaplauna ho chatto il servezzan archeologic restanzas d'ün oget cun üna nev rectangulera ed ün cor a fuorma da fier da chavagl. Tenor l'expert federel, sar prof. Sennhaus, datescha quista veglia baselgia dal 11evel tschientiner. Cun que as po presümer, cha la vschinauncha eira abiteda già intuorn l'an 1000, pü prubabel eir già aunz.
ca. 11 evel secul |
fand s-chevamaints scuviert üna baselgia pü veglia |
1356 |
vain manzuneda la prüma vouta la baselgia Santa Maria |
1491 |
la baselgia survain ün nouv cor, il maister es Steffan Klein |
1556 |
vain introdütta la refurmaziun. Refurmatur in Engiadina. Petrus Paulus Vergerius |
1681 |
renovaziun da la baselgia |
1873 |
renovaziun da la baselgia |
1904 |
la firma Gross Luzern installescha l'orgel dad hoz |
1906 |
renovaziun da la baselgia |
1972 |
inauguraziun dal terz e nouv sain da baselgia |
1975 |
renovaziun da la baselgia e s-chevamaints archeoloics |
1988 |
renovaziun da l'orgel tres ls firma Kuhn, Männedorf |
Baselgia San Rochus Champfèr
Ün hom giuven e rich dal süd da la Frauntscha det il nom a la baselgia da Champfèr. El vaiva convertieu a la cretta cristiauna e pelegrinet a Roma. El possedaiva forzas curativas e fliaiva amalos da la pesta. Sül viedi a chesa gnit el svess amalo, In sia patria gnit e sbütto e serro aint e murit dal 1327 cun be 32 ans. Sieu exaimpel algorda al dovair da güder als amalos e dad esser pront da purter sacrifizis.
1521 |
La baselgia San Rochus vain fabricheda |
1878 |
Renovaziun ed a vain fabricho il clucher |
1878 |
Il sain grand da la fundaria Theus, Felsberg |
1893 |
il sain pitschen da la fundaria Theus, Felsberg |
1904 |
Restoraziun da la baselgia |
Chapella San Niculo a Surlej
Als 30 gün dal 1793 ho ün bouda devasto üna granda part dal vih Surlej. Be pochas da las chesas engiadinaisas massivas haun fat frunt a las forzas da l'ova. Belma e crappa haun implieu murütschs e stallas. Per furtüna nun ho que do victimas. Già dal 1772 vaivan ovazuns inundo la vschinauncha e'ls abitants vaivan piglio que chi eira da salver ed eiran fügieus a Silvaplauna.
Auncha decennis pü tard algordaivan las ruinas a la catastrofa, intaunt cha'l materiel auncha druvabel servit per fabricher chesas nouvas a Silvaplauna. Eir la baselgia San Niculo, fabricheda dal 1757, gnit danageda e dal 1955 gnit ella sbueda. Ils vschins da Silvaplauna decidettan als 14 schner 1854 da fuonder il sain da Surlej cun quel pitschen da Champfèr, uschè det que ün pü grand per Champfèr.
1757 |
a Surlej vain fabricheda la baselgia San Niculo |
1854 |
il sain da Sulej e'l sain pitschen da Champfèr vegnan fuondos ad ün pü grand per la baselgia da San Rochus. |
1955 |
las ruinas da la chapella San Niculo vegnan alluntanedas |
Ravarendas daspö 1556
1556 |
Refurmaziun |
1559 |
Jecklin Martin J. |
1565 - 1580 |
Tach Gian, gen. Tyrall |
1586 - 1596 |
Jenatsch Israel |
1589 - 1594 |
Gaudenz Joh. |
1595 - 1599 |
Andreoscha Joh. |
1599 - 1623 |
Jenatsch Israel |
1616 - 1626 |
Janet Johann Anton und Rund Nik. |
1626 - 1631 |
Geer Hector |
1632 - 1634 |
Frizzoni Johann |
1634 - 1637 |
Geer Hector |
1637 - 1642 |
Tach Gudench sen. |
1643 - 1644 |
Danz Peider |
1644 - 1650 |
Janet Otto |
1650 - 1653 |
Tach Gudench jun. |
1653 - 1654 |
Dorta Jachen |
1655 - 1685 |
Büsin Peider Joh. |
1685 - 1713 |
Castelli Gian |
1714 - 1718 |
Frizzoni Gian Battista |
1718 - 1726 |
Alesch Gian Pitschen |
1726 - 1750 |
Baratta Jachiam |
1750 - 1755 |
Pemisch Peider Paul |
1755 - 1771 |
Bansi Nicolo |
1771 - 1783 |
Janett Johann |
1784 - 1786 |
L'Orsa Jeremia |
1786 - 1792 |
Bansi Lucas |
1793 - 1803 |
Duschen Andrea |
1804 |
Magdalena Adam |
1805 - 1811 |
Könz Ulrich Joh. |
1811 - 1814 |
Luzi Otto |
1814 - 1817 |
Mohr Peider |
1817 - 1821 |
Augustin Ludwig Otto |
1821 - 1825 |
Claglüna Nicolin |
1825 - 1837 |
Wetzel Christian Gottl. |
1837 - 1871 |
Ritter Dumeng |
1871 - 1872 |
Sutter Kaspar Mazolt |
1872 - 1878 |
Tschumpert Martin |
1879 - 1899 |
Riz à Porta Dumeng |
ab 1885 |
zusammen mit Sils |
1899 - 1906 |
Pünchera Dumeng |
1907 - 1913 |
Michel Christian |
1913 - 1929 |
Weidmann Reinhold |
1929 - 1933 |
Löschhorn Albert |
1934 - 1938 |
Candrian Paul |
1938 - 1956 |
Schulthess Ernst |
1956 - 1960 |
Faccetti Eugen |
1960 - 1968 |
Vögelin Doris |
1968 - 1971 |
Memper Leo |
1971 - 1982 |
Kober Christian |
1983 - 1985 |
Bivetti Gian (als Prov.) |
1985 - 1996 |
Leutenegger Pietro |
1996 - Heute |
Zangger Urs |
La perioda d'uffizi la pü lungia
Jenatsch Israel, 1586 - 1596 und 1599 - 1623 = 34 ans
Ritter Dumeng, 1837 - 1871 = 34 ans
Büsin Peider Joh., 1655 - 1685 = 30 ans
La perioda d'uffizi la pü cuorta
Jecklin Martin, 1559
Dorta Jachen, 1653
Magdalena Adam, 1804
Sutter Kaspar, 1871